#Factor 50: bondgenoot gesmee(r)d tegen racisme

Waarom ben je begonnen met ‘Factor 50’?

“Ik stelde vast dat racisme voor veel bleke mensen onzichtbaar is en moeilijk bespreekbaar. Ik herken dat. Ik groeide op in een landelijke omgeving in West-Vlaanderen. Racisme maakte geen deel uit van mijn leefwereld. Tot ik meer luisterde naar mensen van kleur en in de geschiedenis dook. Ik zag overal een hiërarchie die bleke mensen boven mensen van kleur zet. Wat nergens op slaat.”

Wat heeft jou de ogen geopend? 

“Ik volgde als advocaat interviews van mensen over hun asielaanvraag. Hun verhalen gaan over racistische behandelingen en systemen. Daarvoor dragen wij als bleke mensen verantwoordelijkheid. Ik zat fysiek naast hen en herkende mijn eigen aandeel. Dat is zo sterk gaan resoneren dat ik dat gevoel niet zomaar kon wegzetten. Dat was voor mij een omslagpunt. Het moest uit mijn systeem.”

Hoe heb je jouw voordracht samengesteld? 

“Ik heb afgelopen jaren veel dingen opgepikt en er bestaat ook veel informatie over racisme. In mijn vertelling focus ik me op de leefwereld en de rol van witte mensen. Vandaar de zonnecrème als metafoor. Ik vertel over onze geschiedenis, over onze gevoeligheden en over het werk dat ons te doen staat. 

Volgens mij ligt de verantwoordelijkheid om het uit te leggen voor een stuk bij ons, want het is iets dat door ons, witte mensen, gecreëerd is. Maar we kunnen onmogelijk begrijpen wat racisme is zonder te luisteren naar mensen die het ondergaan.”

Je wil niet met opgeheven vinger je boodschap verkondigen. Hoe pak je dat aan? 

“Ik probeer een soort basisinzicht mee te geven waarvoor de meeste luisteraars naar mijn aanvoelen klaar zijn. Zoals racisme dat door witte mensen ontwikkeld is in de begindagen van de kolonisatie. Mijn doelstelling is om gedeelde grond te vinden vanwaar we verder kunnen.”

Waarom doe je de vorming via een vertelling?

“Ik vind een vertelling een heel mooie manier om inzichten over te brengen. Het is een oeroude menselijke traditie en het werkt in twee richtingen. Mijn verhaal is voor elk publiek een beetje anders. Vertellen is bovendien een daad van hoop. Het veronderstelt dat je aandacht schenkt. Dat is een mooi begin.”

Hoe gevoelig is taalgebruik bij dit thema?  

“Taal verklapt hoe je over iets denkt en vanuit welk perspectief je naar iets kijkt. Dat evolueert. Ik heb al meermaals mijn woordgebruik aangepast. In het begin is dat een beetje ongemakkelijk. Maar ongemak gaat over. 

Ik ben bijvoorbeeld de omschrijving ‘blanke mensen’ gaan vermijden. Want blank is een term die een historiek van hiërarchie in zich draagt en stamt uit de tijd van de slavenmeesters die zich wilden onderscheiden van hun slaven. 

Ik spreek ook minder over ‘mensen van kleur’ want wit is ook een kleur. Ik gebruik nu de term ‘geracialiseerde mensen’. Dat kan in eerste instantie bruusker overkomen, maar voor mij is het wel correcter.”

Wat wil je graag bereiken? 

“Ik hoop dat mijn verhaal een nieuw startpunt is voor mijn luisteraars. Nu hebben mensen vaak de woorden niet en dat leidt tot vermijdingsgedrag. Ik probeer een basisinzicht te geven waarmee men verder aan de slag kan.

Het basisinzicht is dat racisme een sociaal construct is dat ooit bewust gecreëerd is en dat we allemaal geïnternaliseerd hebben, maar ook dat de meeste mensen dat eigenlijk niet willen. Dat inzicht kan bevrijdend zijn.”

Je gaat na je verhaal ook in interactie, wat heb je daar al uit geleerd?

“Ik zie tijdens de voordracht mensen diep nadenken. Het is prachtig als ik daarna reacties hoor van mensen die het ook herkennen in hun eigen leefwereld. Bij sommige mensen komt de boodschap niet binnen. Zij blijven het zien als een probleem dat zich buiten zichzelf afspeelt of als iets dat overdreven is. Ik vind het niet erg als mensen twijfelen. Want twijfelen is nadenken. 

Bij ‘Hands-on Inclusion’ organiseer ik vormingswerk rond diversiteit en inclusie, voornamelijk in rekrutering. We merken dat onze vormingen het meeste effect hebben bij organisaties die starten vanuit dat basisinzicht over racisme. Met ‘Factor 50’ geef ik dat inzicht. Dat helpt om de acceptatie te vergroten en zorgt ervoor dat andere vormingen of acties die ingevoerd worden meer ingang vinden.”
 

Aarnout Lanckriet

Gepost op 1 augustus 2022